Jeanne Hersch:
Szkic biograficzny
świadek XX wieku
Rodzina Herschów
Urodzona w dniu 13 VII 1910 Jeanne Hersch była córką polsko-żydowskich imigrantów – ojciec pochodził z Pamūšis na Litwie, a matka z Warszawy. Oboje należeli do Generalnej Żydowskiej Federacji Robotniczej (Bund), którą żydowskie grupy socjalistyczne z Rosji i Polski utworzyły w celu walki o poprawę sytuacji społecznej, ekonomicznej i edukacyjnej Żydów. W 1904 oboje wyemigrowali z Warszawy do Szwajcarii.
Z Polski do ziemi Helwetów
Liebmann Hersch przez lata pracował jako profesor demografii i statystyki na Uniwersytecie Genewskim. Jego żona Liby Hersch-Lichtenbaum była lekarką w departamencie rozbrojenia Ligi Narodów. Jeanne miała młodszych siostrę Irène (ur. 1917) oraz brata Josepha (ur. 1925), w przyszłości znanego matematyka. Warto zaznaczyć, że matka Jeanne była kuzynką ojca matematyka Alfreda Tarskiego.
Studia: Genewa, Paryż, Heilderberg i Fryburg
W 1928 Jeanne ukończyła szkołę średnią i rozpoczęła studia literackie w Genewie u André Oltramare. W semestrze letnim 1929 studiowała filozofię u Karla Jaspersa w Heidelbergu. W 1931 zdała w Genewie egzamin państwowy z literaturoznawstwa z pracą „Les images dans l’oeuvre de M. Bergson”. W tym samym roku odbyła dwuletnie studia podyplomowe w École Pratique des Hautes Études w Paryżu, w 1932 ponownie studiowała u Karla Jaspersa w Heidelbergu, a w 1933 u Martina Heideggera we Fryburgu Bryzgowijskim.
Nauczycielka w École Internationale
W 1933–1956 uczyła języka francuskiego, łaciny i filozofii w École internationale de Genève. W 1935 była zatrudniona jako prywatny nauczyciel w Chile, podróżując przy okazji po Ameryce Łacińskiej i Północnej. W wakacje 1936 studiowała u Gabriela Marcela w Paryżu. W 1938–1939 towarzyszyła rodzinie królewskiej w Tajlandii jako korepetytorka ich trójki dzieci, w tym przyszłego króla Bhumibol. W 1942–1946 uczestniczyła w kolokwium doktorskim filozofa, psychoterapeuty i pedagoga Paula Häberlina w Bazylei. Fundacja „Lucerna Häberlina” wsparła jej pracę doktorską.
Profesor filozofii na uniwersytecie w Genewie
W 1946 Hersch uzyskała doktorat z filozofii na Uniwersytecie Genewskim z dysertacją „L’être et la forme”. Wykładała tam od 1947 jako prywatny wykładowca, od 1956 jako profesor, a 1962–1977 jako profesor zwyczajny w Katedrze Filozofii Systematycznej. W 1959 uczyła jako visiting professor na Pennsylvania State University, w 1961 w Hunter College w Nowym Jorku, w 1978 na Colgate University w Hamilton oraz na Université Laval w Québecu.
UNESCO: więcej filozofii!
W 1966–1968 Hersch obejmowała stanowisko dyrektora Wydziału Filozofii UNESCO w Paryżu. W 1968 z okazji 20. rocznicy uchwalenia przez ONZ Deklaracji Praw Człowieka opublikowała fundamentalną pracę „Le droit d’être un homme” [Prawo do bycia człowiekiem]. W 1970–1976 była członkiem Szwajcarskiej Komisji UNESCO, a w 1970–1972 jej Rady Wykonawczej.
Aktywistka na rzecz oświaty i demokracji
Filozofka szwajcarska była członkiem „Cusine des Exilés”, Fundacji „Pour l’avenir”, „Société suisse de philosophie”, „Société des écrivains suisses”, „Comité des Rencontres Internationales de Genève”, „Conseil de la Fondation Pro Helvetia” oraz „Union of European Federalists”. W 1973–1994 była przewodniczącą Fundacji Karla Jaspersa w Bazylei. Podczas II wojny światowej Hersch zgłosiła się na ochotnika do służby w Pomocniczej Służbie Kobiet (FHD), a podczas zimnej wojny w P-26, tajnej organizacji oporu na wypadek wojny.
W kręgu Jeanne Hersch
Do bliskiego kręgu jej przyjaciół i partnerów do dialogu należeli francuski jezuita i filozof Gaston Fessard oraz genewski dyrektor oświaty i profesor literatury André Oltramare, z którym wspólnie mieszkała w 1942–1947. Współpracowała z Paulem Ricoeurem oraz Raymondem Aaronem, osobiście znała Jerzego Giedroycia, Stanisława Vincenza i Józefa Czapskiego. Ostatni zapoznał Hersch z Czesławem Miłoszem, który w 1952–1953 był jej partnerem życiowym. Jeanne Hersch zmarła w rodzinnej Genewie w dniu 5 VI 2000.
