Jesteśmy polską fundacją popularyzującą filozofię wśród osób młodych. Naszą patronką jest wybitna szwajcarska myślicielka i działaczka społeczna, której życie i twórczość były mocno związane z polską kulturą i myslą filozoficzną
Jeanne Hersch (1910-2000)
Jesteśmy zainspirowani postawą naszej patronki wobec aktualnych problemów otaczającego świata oraz odwiecznych pytań na temat miejsca i roli człowieka w świecie, jego misji społecznej oraz powinności wobec osób bliźnich.
Jeanne Hersch, łącząc w sobie ethos klasycznego filozofa (intelektualizm, bezkompromisowość w dążeniu do prawdy, rozumienie filozofii jako mądrości), metodologię właściwą dla filozofii współczesnej (egzystencjalizm, fenomenologia) z aktywną postawą społeczną (m.in. działalność w strukturach UNESCO mająca na celu popularyzację filozofii, udział w dyskusjach wokół filozoficznych zasad szkolnictwa w Szwajcarii) wypracowała oryginalny, a zarazem – mądry i nowoczesny wgląd w otaczającą rzeczywistość
Osiem powodów zainteresować się Jeanne Hersch
1. Szwajcarska filozofka związana z Polską
Swoim talentem i znaczeniem dla filozofii urodzona w Wilnie Jeanne Hersch (1910–2000) dorównuje takim postaciom XX-wiecznym jak Iris Murdock czy Hannah Arendt. Podobnie do tej ostatniej, jest kojarzona z Marcinem Heideggerem oraz Karlem Jaspersem, Hersch była uczennicą obu. Biegle posługując się francuskim, angielskim, niemieckim i polskim, filozofka tłumaczyła dzieła Jaspersa i Miłosza, jej wieloletniego bardzo bliskiego przyjaciela. Powiązania z Polską nie kończą się na tym, że urodziła się, przez pewien czas mieszkała w Polsce oraz była muza polskiego klasyka. Przyjaźniła się bowiem też ze Stanisławem Vincenzem w szwajcarskim okresie jego życia.
2. Twórcze myślenie podstawą odpowiedzialnej wolności
Według Hersch zadaniem filozofa jest osiągnięcie stanu odpowiedzialnej wolności. Koniecznym do tego jest poprawne i twórcze myślenie nadające życiu sensu i formy. Stanowi ono podstawę wolności którą należy w sobie pielęgnować. Taka wolność zakłada przyjęcie ograniczeń lub reguł zewnętrznych. Hersch twierdzi, że wolności jako możliwość dowolnego działania jest nonsensem – to nie jest wolność, lecz arbitralność. Im więcej mamy racjonalnych powodów do dokonania wyboru, tym bardziej zbliżamy się do wolności. Gdy człowiek, stojąc wobec wyboru między pokusą a obowiązkiem, wybiera pokusę, nie dokonuje wyboru, raczej się poddaje.
3. Czas przezywany a czas rzeczywisty
Filozofka rozróżnia czas przeżyty i czas rzeczywisty, które znajdują się ze sobą w relacji dwóch prostopadłych prostych. Czas doświadczany przez człowieka – to teraźniejszość ograniczona przez przeszłość oraz przyszłość. W ten sposób czas doświadczalny łączy i zarazem – dzieli przeszłość i przyszłość, które stają się niejako miniaturą wieczności. Czas doświadczalny nie przemija, w nim wszystko istnieje „na zawsze”, w nim jest zakorzenione myślenie. Natomiast w czasie rzeczywistym jest realizowana ludzka wolność.
4. Zachować w sobie człowieka
Aktualna rzeczywistość jest niesłychanie niestabilna i złożona, ciężko jest zachować w niej swoje człowieczeństwo. Niezależnie od wszystkich przemian należy pamiętać o tym, że pośród różnorodności i bogactwa świata naturalnego pozostajemy kimś wyjątkowym – osobami ludzkimi. Być człowiekiem, „najbardziej wyrafinowanym świadkiem tego świata” – to wielki zaszczyt. Nasza skończoność stawia nas w sytuacji dramatycznej, ale zarazem to właśnie ta skończoność czyni każdą doświadczana przez nas chwilę niepowtarzalną.
5. Odnaleźć sens albo umrzeć
W książce „Erlebte Zeit” Hersch wyraża myśl, że fundamentalną potrzebą dla zachodniej cywilizacji jest znalezienie sensu, który to sens wykracza poza potrzebę przetrwania. W sytuacji, kiedy osoba uświadamia sobie sens swoich działań, jej wydajność produkcyjna wzrasta. W tekście Trudna wolność Hersch pisze, że człowiek zaczyna szukać sensu wtedy, kiedy jego codzienne potrzeby są w pełni zabezpieczone.
6. Głos wołającego na pustyni
Książka „Polityka i rzeczywistość” w Polsce jest prawie nieznana. Dziś można ją postrzegać jako kapsułę czasu, którą myślicielka zostawiła nam, aby pomóc w odnalezieniu odpowiedzi na nurtujące pytania. Pozostając z krwi i kości obywatelką Szwajcarii, kraju bezpośredniej demokracji, Hersch zaznacza, że poważnym przestępstwem zachodniej demokracji jest obojętność wobec pojedynczego ludzkiego głosu, który tonie w hałasie tłumu.
7. O filozofii z pasją
Hersch wydała napisaną z filozoficznym zaangażowaniem i pasją popularną historię europejskiej filozofii zatytułowaną “Dzieje filozoficznego zdziwienia”. Zamiast analizować tu poglądy klasyków, ona dąży do zrozumienia ich „filozoficznego zdziwienia”, które to, jak wierzy Hersch, leży u początków każdego gmachu filozoficznego. W wielości doktryn, poglądów i wizji, filozofka dostrzegać chce raczej cechy wspólne niż odmienne, sugerując m.in., że wielkie pytania filozoficzne można sprowadzić do dwóch podstawowych – “jak jest możliwa relacja jedności do wielości?”, i drugie – “jak możliwe jest istnienie obok siebie stałości i zmienności? Zaiste, cudowne to są pytania!
8. Filozofować w czasach niepewności
Żyjemy w okresie szybkich przemian i turbulencji, konkurencji alternatywnych systemów wartości. Myśl Hersch, zakorzeniona w najbardziej podstawowych dylematach życia, pomoże dokonać wyboru między nimi, zbudować optymalną strategię życia, stworzyć nowe sensy i zasady, według których będziemy żyć w przyszłości. Musimy zacząć myśleć filozoficznie, zostać filozofami, nie zapominając jednak o zachowaniu własnego człowieczeństwa. Filozofia to sposób się obudzić. Zróbmy mały wysiłek. Jeżeli podejdziemy do sprawy poważnie, filozofia nas wciągnie w swoje królestwo. Wspaniałym przewodnikiem w tej podróży może się stać właśnie Jeanne Hersch.
Działalność fundacji
Realizujemy cele fundacji poprzez współpracę z samorządami, organizacjami pozarządowymi, organami administracji, gronami opiniotwórczymi w zakresie realizacji celu Fundacji. Zależy nam ponadto na kreowaniu aktywności obywatelskiej na rzecz realizacji celów Fundacji, aktywizacji badań naukowych związanych z celem Fundacji. Wspieramy wolontariat na rzecz promowanych przez Fundację celów i wartości, współpracujemy z uczelniami wyższymi na terenie Polski i zagranicą. Prowadzimy działalność tłumaczeniowa, wydawnicza i edytorska, współpracujemy z prasą, portalami internetowymi oraz influencerami. Działamy w przestrzeni wirtualnej poprzez tworzenie i obsługę stron internetowych oraz kanałów społecznościowych tematycznie zgodnych z celami Fundacji. Organizujemy szkolenia, warsztaty, konferencję naukowe, seminaria, wieczory twórcze zgodne skierowane na szerzenie wiedzy na temat filozofii, szczególnie wśród osób młodych. Tworzymy programy edukacyjnych dla szkół wyższych i średnich mających na celu popularyzację kultury filozoficznej.
